KROMER Marcin - [Polonia siue de origine et rebus gestis, Polonorum libri XXX. Oratio funebris Sigismundi. primi regis. Deque situ, populis, moribus, magistratibus et republica regni Poloniae, libri duo. Omnia nunc ultimo ab ipsomet auctore recognita, ac multis locis emendata et aucta. His accesserunt recens ad historiae continuationem, quae sequens pagina demonstrat et chartae geographicae cum Poloniae, Prussiae, Masoviae, Russiae etc. tum etiam Lituaniae, Liuoniae et Moscoviae, aeneis formis expressae. Coloniae Agrippinae 1589. In officina Birckmannica, sumptibus Arnoldi Mylij]. folio, s. [6], 846, [60]. opr. z epoki skóra tłocz. na desce.
E. 20, 281. Wyraźne otarcia okł., niewielkie ubytki skóry na grzbiecie, brak zapinek, zaplamienia i przetarcia przedniej wyklejki, ślad zawilgocenia na skrajnym marginesie kart (krawędź lekko zbutwiała), załamania części kart. Egz. niekompletny, część braków uzupełniono odręcznymi odpisami, zapewne w XVII (może nawet w XVI) i XVIII w. Siedemnastowieczne zapiski proweniencyjne na przedniej wyklejce. Nieliczne podkreślenia fragmentów tekstu. Na przedniej okł. w owalu twarz Chrystusa z profilu, na tylnej scena ukrzyżowania. Egz. zawiera w kolejności: stronę tyt. i "Adjecta" na jej odwrocie (w rękopisie), dedykację autora z 1586 dla Stefana Batorego i "Author Lectori" (w rękopisie). Tu brak dedykacji dla Zygmunta Augusta i Francisca Robortellusa, wykazu cytowanych autorów, listy panujących, portretu Stefana Batorego, map Polski i Litwy. Strony 1-846 wypełnia zasadnicza treść dzieła. Tu brak 13 kart uzupełniono rękopiśmiennymi odpisami (s. 481-491, 501-502, 505-516). Na końcu jedna karta czysta, 19 kart indeksu, 10 kolejnych kart z odręcznym dokończeniem tegoż.
Piąte i zarazem najpełniejsze wydanie dziejów Polski Marcina Kromera (1512-1589) - humanisty, pisarza, historyka, dyplomaty, sekretarza królewskiego Zygmunta Augusta, uzupełnione jego geograficzno-historycznym opisem kraju. Dzieło "napisane w pięknej i wytwornej łacinie klasycznej, wedle wszelkich arkanów humanistycznej metodologii, wzbudziło zachwyt i podziw w kołach intelektualnych Zachodu [...]. Przeznaczone dla obcych, ukazywało moc państwa polskiego, głosiło jego chwałę i wielkość w przeszłości [...]. [Książka] wprowadziła in extenso ponad 100 dokumentów, sięgnęła do najstarszej kroniki polskiej Galla Anonima, którego narodowość odkrył pierwszy Kromer [...]. W historiografii polskiej wpływ Kromera był ogromny, wszystkie częściowe syntezy naszych dziejów aż do Naruszewicza opierały się na nim" (PSB).