Dzieje Służby Zwycięstwu Polski (1939) - maszynopis A. Sanojcy.

[SŁUŻBA Zwycięstwu Polski - maszynopis Antoniego Sanojcy].  Dzieje SZP - konspiracyjnej organizacji zbrojnej powołanej do życia w broniącej się Warszawie we IX 1939 i będącej zaczątkiem Armii Krajowej.
Maszynopis jednostronny na 30 kartach papieru przebitkowego form. A4. Przed tekstem odręczny dopisek "3-ci egz.". Pod tekstem nazwisko "Sanojca" i odręcznie dopisany jego pseudonim konspiracyjny Kortum oraz data 2 III 1958. Relacja - z pierwszej ręki - dotycząca powstania i działalności SZP, przekształconej następnie (13 XI 1939) w Związek Wali Zbrojnej, później (14 II 1942) w Armię Krajową. Mjr Antoni Sanojca pełnił funkcję Szefa Oddziału I (Organizacyjnego) Dowództwa Głównego SZP, jego spojrzenie na dzieje organizacji stanowi zatem ważne źródło historyczne.
Tekst rozpoczyna krótka analiza sytuacji militarnej i społecznej w Warszawie w ostatnich dniach IX 1939. Powołana do życia 26 IX Służba Zwycięstwu Polski miała w założeniach "dążyć do zespolenia w swych szeregach wszystkich organizacji paramilitarnych, które powstaną samorzutnie w Kraju, bądź będą organizowane i kierowane z emigracji". Autor przedstawia strukturę organizacyjną SZP, zasady rekrutacji, działanie Głównej Rady Politycznej, żmudny proces wypracowywania deklaracji ideowej, przygotowania do przejścia do działalności konspiracyjnej. Nie pomija spraw kontrowersyjnych, jak np. udział wysłannika marsz. Rydza-Śmigłego w obsadzaniu stanowisk i niewywiązaniu się z przyjętych na siebie zobowiązań finansowych. Dużo miejsca poświęcił autor "stanowi organizacyjnemu odcinka wojskowego" od 26 IX do połowy XII 1939. Wymienia tu członków sztabu Dowódcy Głównego, opisuje podstawę finansową działania SZP, podaje obsadę stanowisk dowódców okręgów. Tłumaczy przyczyny nieprzychylnego stanowiska gen. Sikorskiego wobec SZP i opisuje narastający konflikt. Podaje wiele szczegółów dotyczących działalności kurierów utrzymujących regularny kontakt pomiędzy rządem na emigracji i siłami zbrojnymi w kraju. Opisuje okoliczności powołania do życia Związku Walki Zbrojnej, reorganizacji struktur militarnych w kraju i włączenia SZP do ZWZ-AK. Na zakończenie autor pisze: "Należy tutaj stwierdzić wagę osiągnięć pierwszego zalążka Armii Krajowej, jakim była SZW. Inicjatywa założycielska pierwszego dowódcy Sił Zbrojnych w Kraju [...], osiągnięcia sztabów, dorobek organizacyjny na terenie całego Kraju były walną podstawą dalszego rozwoju Sił Zbrojnych w Kraju podczas II wojny światowej".
A. Sanajca (1899-1990) - pułkownik WP, oficer Komendy Głównej AK, w powstaniu warszawskim zastępca dowódcy Grupy „Północ”, kawaler Złotego Krzyża Orderu Virtuti Militari. Jeniec oflagu II C Woldenberg, po powrocie do kraju dowódca w strukturach WiN, dwukrotnie aresztowany za działalność konspiracyjną i skazany na wieloletnie więzienie przez sądy PRL w 1945 i 1953.