Zdzisław Beksiński, ZE, lata 1985-1990

120,0 x 98,0cm - olej, płyta pilśniowa

sygn. na odwr. ZE | BEKSIŃSKI
Na odwrocie pieczątka wywozowa z podpisem.

 

Pochodzenie:
– Obraz został zakupiony w 1990 roku w Paryżu do Muzeum Sztuki Europejskiej w Osace w Japonii.


– Po zamknięciu muzeum, prywatna kolekcja w Azji.

 

Obraz wystawiany, reprodukowany i opisany:
– Beksiński. Paryż-Osaka-Warszawa, Galeria Agra-Art, Warszawa 1 VII – 4 IX 2021, nr kat. 37, s. nlb. il. barwna;
– Kolekcja japońska. Beksiński i inni, Agra-Art, Warszawa 2021, s. 106, il. barwna.

Kompozycja przedstawiająca zrośniętą plecami parę postaci o delikatnej, lilioworóżowej skórze, to efekt mistrzowskiego opanowania przez artystę dwóch figur stylistycznych – pastiszu i kontrastu. Zabiegi te ku ubolewaniu twórcy zazwyczaj pozostawały w jego sztuce niezauważone. Zdruzgotani zastaną w obrazie makabryczną anegdotą widzowie byli gotowi raczej do mnożenia niepotrzebnych znaczeń niż podjęcia gry z autorem. W jednym z wywiadów mówił: Mam jednak pewne pretensje o to, że gdy w moich obrazach były ewidentne elementy groteski czy persyflażu, to wszystko było przyjmowane całkiem serio i krytykowane jako epatowanie horrorem. A przecież wiele moich obrazów było zdecydowanie persyflażowych [...] Nigdy nie zadaję sobie pytania „co to znaczy“ ani w odniesieniu do moich obrazów, ani do cudzych. Znaczenie jest dla mnie całkowicie bez znaczenia. (Znaczenie jest dla mnie bez znaczenia, rozm. przep. Z. Taranienko, „Sztuka“, 1979, nr 4, s. 34). Uwadze – nawet oswojonemu z estetyką gore odbiorcy – nie ujdzie jednak dramatyczny gest zmory o zasłoniętej twarzy i wyprężonej sylwetce. Pozostając niejako w opozycji do skurczonej, biernej figury z prawej strony, wyrywa dynamicznym ruchem ręki swoje wnętrzności. Z przerażającą sceną kontrastują dwa elementy – beztroska zabawa piłeczką ściskaną przez zjawę w drugiej dłoni i uspokajająca, pudrowo-pastelowa kolorystyka całości. Mimo brutalnej manifestacji nadrealnej siły, postać pozostaje niewzruszona, a groteskowość sytuacji pogłębia fakt zakrycia jej głowy bladoniebieskim materiałem formującym się u nasady szyi w kryzę. Nie był to pierwszy raz, kiedy artysta sięgnął po ten historyzujący rekwizyt. Wcześniej podobny kołnierz zdobił, m.in. portret kobiety z 1979 roku uznany przez Alicję Wahl – galerzystkę współpracującą z artystą – za jej wierną podobiznę, oraz powstały w 1984 roku wizerunek strupieszałego mężczyzny przypominającego dostojnika z nowożytnego europejskiego dworu. O tym ostatnim obrazie – tzw. „Głowie z kryzą“ – pisał Piotr Dmochowski: To też jeden z tych obrazów, w których, ironizując, Beksiński nawiązywał do wielkich Holendrów z XVII-go wieku. [...] Kryza jest tu mrugnięciem oka w kierunku dawnych mistrzów. Oczywiście Beksiński nie mógł namalować skądinąd tragicznego obrazu, nie wplatając weń choćby jakiegoś małego żartu. Zainspirowany modą sprzed wieków i zbudowany na zasadzie przeciwieństw ZE to przykład umiejętnego wplecenia w dzieło plastyczne elementu pastiszu, które – burząc stereotypowe interpretacje – ma do zaoferowania coś więcej od dreszczyku grozy i przygnębiającej refleksji o przemijaniu.

 

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite)
* Do Ceny Zakupu zostanie doliczony dodatkowo podatek graniczny VAT 8% (zgodnie z §12 pkt. 2 Regulaminu)

 (Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991.
W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.

Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.

(zdjęcie:  Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8960820 )