Unikatowy zestaw – Krzyż Zasługi za Dzielność nadany żołnierzowi Korpusu Ochrony Pogranicza, Feliksowi Leśniakowi
Prezentowany zestaw zawiera Krzyż Zasługi za Dzielność, nadany żołnierzowi Korpusu Ochrony Pogranicza, Feliksowi Leśniakowi, za walkę z bolszewickimi dywersantami. Jest to jedno z najrzadszych odznaczeń okresu II Rzeczypospolitej – do końca 1938 roku przyznano jedynie 377 egzemplarzy.
Historia i znaczenie odznaczenia
Krzyż Zasługi za Dzielność został ustanowiony w 1928 roku jako specjalna odmiana Krzyża Zasługi. Nadawano go żołnierzom, policjantom i funkcjonariuszom służb mundurowych za wybitne akty odwagi i poświęcenia w służbie.
Odznaczenie ma formę srebrnego, równoramiennego krzyża o lekko wklęsłych ramionach. Na jego górnym oraz bocznych ramionach umieszczono napis „ZA DZIEL-NOŚĆ”, wykonany srebrnymi literami. W centrum krzyża znajduje się okrągły medalion z literami „RP”.
Krzyż wiązał się również z dożywotnim dodatkiem finansowym w wysokości 200 złotych rocznie. Wstążka odznaczenia miała kolor amarantowy z dwoma wąskimi, niebieskimi paskami po bokach. Charakterystycznym elementem był ukośny pasek o szerokości 10 mm, biegnący od prawego górnego do lewego dolnego rogu, w połowie niebieski (chabrowy), a w połowie zielony.
Historia nadania Feliksowi Leśniakowi
Feliks Leśniak otrzymał Krzyż Zasługi za Dzielność 7 listopada 1929 roku, w uznaniu za udział w operacji przeciwko bolszewickim dywersantom na granicy nad Zbruczem. Jest to pierwszy znany egzemplarz w oryginalnym pudełku. Nienumerowana odmiana wykonana w srebrze przez zakład Wiktora Gontarczyka w Warszawie, odmiana opisana w katalogu Z. Krotke „Polski Krzyż Zasługi 1923-2000” (strona 279).
Do krzyża dołączony jest oryginalny dyplom oraz dokumenty z okresu międzywojennego, potwierdzające wypłatę dodatku finansowego z tytułu odznaczenia.
Opis akcji bojowej
Podczas nocnej zasadzki na granicy polsko-sowieckiej, żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza, w tym szeregowcy Kazimierz Rogaliński i Feliks Leśniak, pełnili wartę w pobliżu Zbrucza. W pewnym momencie dostrzegli podejrzane ruchy po stronie sowieckiej.
Polscy strażnicy, pozostając w ukryciu, obserwowali napastników. Gdy ci zaczęli przekraczać rzekę, Leśniak i Rogaliński otworzyli ogień, jednocześnie wzywając wsparcie. W odpowiedzi przeciwnicy rzucili granaty i rozpoczęli odwrót. Pomimo znacznej przewagi liczebnej wroga, polscy żołnierze skutecznie powstrzymali jego atak.
Dzięki ich zdecydowanej postawie i umiejętnościom bojowym, na miejsce szybko dotarły dodatkowe siły z pobliskiej placówki KOP, co ostatecznie zmusiło napastników do wycofania się.
Za wykazane męstwo i zachowanie zimnej krwi w sytuacji bojowej, szeregowcy Kazimierz Rogaliński i Feliks Leśniak zostali odznaczeni Krzyżem Zasługi za Dzielność. Dowództwo jednostki podkreśliło ich odwagę, skuteczność oraz zdolność do działania pod presją, co przyczyniło się do udaremnienia wrogiej akcji.
Dodatkowe dokumenty i pamiątki
W skład zestawu wchodzą również dokumenty z późniejszego okresu życia Feliksa Leśniaka, w tym:
Gazeta Korpusu Ochrony Pogranicza, opisująca szczegółowo przebieg zasadzki,
Dokumenty z okresu przymusowych robót w Niemczech podczas II wojny światowej.
Wymiary i specyfikacja odznaczenia:
Krzyż: 40 mm x 41 mm
Waga ze wstążką: 32 g
Stan ogólny zgodny z przedstawionymi zdjęciami.