Juliusz Kossak, PIOTR WYSOCKI, 1888

31,0 x 25,0cm - akwarela, gwasz, papier sygn. l.d.: Juliusz Kossak | 1888

 

Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów – tymi słowami 29 listopada 1830 r. podporucznik Piotr Wysocki wezwał słuchaczy Szkoły Podchorążych Piechoty w warszawskich Łazienkach do chwycenia za broń i walki o niepodległą Polskę. Wysocki (1797-1875) był przywódcą sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego. Stał się on bohaterem III części Dziadów Adama Mickiewicza i Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego.

 

„Sprzysiężenie Wysockiego“, liczące około dwustu członków, Piotr Wysocki założył w grudniu 1828 roku. Należeli do niego, oprócz zaufanych przyjaciół ze Szkoły Podchorążych i młodszych oficerów garnizonu warszawskiego, również studenci Uniwersytetu Warszawskiego. Piotr Wysocki brał udział w wielu militarnych starciach podczas powstania listopadowego. W 1831 r. odznaczono go Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. W ręce Rosjan wpadł 6 września 1831 roku, ciężko ranny, podczas obrony reduty na Woli. W czasie procesu całą winę za wybuch powstania wziął na siebie, za co został skazany w lipcu 1833 roku na karę śmierci przez powieszenie. Mimo, iż odrzucił propozycję ułaskawienia, car Mikołaj I w 1834 roku zamienił jego wyrok śmierci na dwudziestoletnią zsyłkę na Sybir. Próbował, wraz z kilkoma innymi zesłańcami, zbiec i wrócić na ziemie polskie, jednakże został pojmany. Wymierzono mu bardzo dotkliwą karę chłosty, której skutki odczuwał do końca życia, i przedłużono wyrok o kolejne trzy lata. Po pewnym czasie Wysockiemu zezwolono na dokończenie kary poza więzieniem. Założył wówczas fabrykę mydła, z której dochody pozwoliły mu się utrzymywać i wspierać innych zesłańców będących w trudniejszym położeniu. Do kraju wrócił w październiku 1857 roku; zamieszkał wówczas w Warce, gdzie spędził resztę swojego życia, w domu zakupionym ze składek rodaków. 

Jego życiowym mottem było Wszystko dla ojczyzny – nic dla mnie.

Juliusz Kossak (Wiśnicz 1824 - Kraków 1899) - malarz i ilustrator - był jednym z najpopularniejszych artystów polskich 2. połowy XIX wieku. Naukę rysunku i malarstwa rozpoczął we lwowskiej pracowni Jana Maszkowskiego; później wiele rysował z natury odwiedzając majątki szlacheckie na Ukrainie, Podolu i Wołyniu. W roku 1852 był w Wiedniu, na Węgrzech i w Petersburgu, a następnie zamieszkał na stałe w Warszawie. Lata 1856-1860 spędził w Paryżu, gdzie przyjaźnił się z Horacem Vernetem. Powróciwszy do Warszawy w latach 1862-1868 był kierownikiem artystycznym „Tygodnika Ilustrowanego”. W roku 1869 przeniósł się na stałe do Krakowa, skąd wyjeżdżał jeszcze do Monachium, by malować w atelier batalisty Franza Adama. Kossak był przede wszystkim znakomitym akwarelistą; rzadziej posługiwał się techniką olejną. Malował obrazy historyczne i batalistyczne, sceny rodzajowe ilustrujące życie i tradycje dworu szlacheckiego oraz obyczaje polskiego ludu. Ale prawdziwymi bohaterami jego obrazów były konie, których ruch, temperament, charakter i indywidualność potrafił po mistrzowsku przedstawić. Był także autorem wielu ilustracji do czasopism i książek, trafiającym bezbłędnie tak w klimat utworów literackich, jak i w tęsknoty i potrzeby odbiorców - czytelników Pieśni o ziemi naszej Wincentego Pola, Trylogii Henryka Sienkiewicza, Pana Tadeusza i poematów Adama Mickiewicza.