ZŁOŻENIE CHRYSTUSA DO GROBU

GIUSEPPE PORTA zwany SALVIATIM

(Na płótnie, 3 stopy 11 cali wysoki, 3 stopy 1 cal szeroki). 

Józef Porta, Florentczyk, przezwany Salviatim, dla tego ze był uczniem Franciszka Salviatiego, urodził się w Castello nuovo della Garfignana, 1535. r. Zawieziony został przez stryja do Rzymu, i oddany na naukę do Salviatiego. P orta pilnie pracował i niebawem nabył biegłości w malowaniu fresków, lecz i w olejne malowanie niemniej był wprawny. Nauczyciel jego, z natury nie lubiący długo na jednem zostawać miejscu, zabrał go ze sobą do Wenecyi i tam zostawił, a sam odjechał do Florencyi.

P orta rychło zjedna! sobie przyjaciół w Wenecyi; polubiono jego manier, wypływający z połączenia stylu rzymskiego z weneckim. Użyto go do malowania al fresco frontonów wielu pałacy. Malowidła te w swoim czasie dość były cenione, ale nie przechowały się do naszych dni. Patryarcha Grimani kazał mu odmalować na ścianach swojego pałacu historyą Psyche i, a zakonnice Corpo Domini zamówiły u niego Śmierć Chrystusa.

Tak mu się podobała Wenecya, że osiadł w niej i ożenił się; imie jego przecież i w Rzymie słynęło. Papież Pius IV . wezwał go do siebie; kazał odmalować w sali królewskiej, cesarza Franciszka I. całującego stopy Alexandra III. papieża, przed kościołem Świętego Marka, w obecności Doży Ziani, wielu senatorów i kardynałów. W tejże sali Porta dokończył jeden obraz przez Salviatiego zaczęty.

Józef Porta wrócił do Wenecyi, darami i zaszczytami obsypany. Senat, zasługi jego i wartość oceniając, nastręczył mu sposobność popisania się z talentem, w trzech kręgach biblioteki Świętego Marka, w których przedstawił Pallasa i Herkulesa, Merkurego i Plutona, a w trzecim Cnotę szydzącą z Fortuny, która ma zawiązane oczy.

W dawnej sali dożów, odmalował figury otaczające herb książęcy, to jest: Wiarę, Miłosierdzie, Obfitość i Pokój; widać tam jeszcze Krzyż a pod nim N. Pannę, Świętego Jana i Magdalenę; Sybillę nad gankien od dziedzińca, i dwoje dzieci nad wchodowemi drzwiami, wszystko pędzla Józefa Porta. Pracował następnie w krużganku pałacu dożów, gdzie widać znakomite zdolności jego dowody; w mozaikach Świętego Marka wiele jest jego kartonów; nakoniec, po kościołach i pałacach Wenecyi pełno jest dzieł jego roboty.

Porta rozmiłowanym był w naukach, mianowicie w matematyce. Napisał kilka traktatów z nauk ścisłych, które rzucił w ogień, w czasie śmiertelnej choroby; toż samo zrobił ze wszystkiemi rysunkami i studyami, nie chcąc żeby ktokolwiek korzystał z jego pracy. Uczeni wielce polegali na światłem jego zdaniu i często bywał na uczonych rozprawach.

Dość był biegłym w chemii i liczne robiąc doświadczenia, wykrył kilka sekretów do malowania fresco. Porta dobrze rysował, łatwo tworzył, a koloryt swój wykształcił na najlepszych mistrzach; zbytnie trzymał się wzoru, i zbyt mocno oznaczał muskuły ciała ludzkiego, jak czynić zwykli starożytni, dla pokazania jak dalece biegłymi byli w anatomii.

Skończył swój zawód i życie w Wenecyi, 1588. r. mając lat piędziesiąt cztery. 

Rysunki jego rzadkie są i bardzo cenione: widać w nich połączenie manieru nauczyciela jego, Salviatiego, ze stylem rzymskim i weneckim. Piórko jego śmiałe chociaż niedowcipne; lawowania bistrem, światła dawane biało pędzelkiem, kreskowane w jaśniejszych miejscach. Draperye faliste i szykowne, a w figurach muskuły bardzo wydatne stanowią główną cechę jego rysunków.

Oprócz wspomnionych wyżej obrazów tego artysty, słynniejsze są jeszcze: w pałacu Grimani Wniebowstąpienie N. Panny u ojców Serwitów w Wenecyi Święta i w kościele Saccheria, Święty Damian uzdrawiający chorych; Święty Jan Chrzciciel, Zacharysz i Zbawiciel w głównym ołtarzu.

W kościele Świętego Franciszka della Vigna są dwa obrazy: na jednym N. Panna z Dzieciątkiem Jezus, Święty Bernard i Święty Antoni; na drugim czterech świętych. 

W kościele dei Frari jest Oczyszczenie N. Panny; u spodu obrazu tego stoją,: Święty Mikołaj, Święty Bernard, Święty Augustyn, Święta Helena i Święty Paweł oparty na mieczu, rozprawia z Świętym Markiem; obok tego ołtarza malowane są al fresko: prorok Malachiasz i Sybilla Erithea; Spuszczenie manny na pustyni. Dwa obrazy Józefa Porta, zdobią sklepienie kościoła Somaschi di Santa Maria della Salute; znajdowały się poprzednio w klasztorze Świętego Ducha, a liczą się do najlepszych utworów młodszego Salviatiego.

W kościele Aniołów w Murano, Porta wyobraził Chrystusa ukazującego się Magdalenie. W Modenie znajduje się obraz Józefa Porta przedstawiający Betsabeę w kąpieli z dwiema kobietami. W Palais Royal, jest Porwanie Subinek, figury naturalnej wielkości.

W Galeryi Drezdeńskiej znajduje się tylko to jedno Złożenie Chrystusa do Grobu, pędzla Józefa Porta, zakupione z Galeryi Modeńskiej.